Do chwili obecnej twórcy i artyści mieli prawo do objęcia ubezpieczeniem społecznym wstecz, a w perspektywie uzyskania świadczenia emerytalnego. Od 1 czerwca artyści i twórcy zostaną pozbawieni tego prawa, obowiązywać będzie zasada jednakowa dla wszystkich grup społecznych to jest, że: „należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 5 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne”. Nie będzie zatem można opłacić składek za okresy przedawnione.
Prezes Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, wprowadzając te ograniczenia, powołuje się na wyroki Sądu Apelacyjnego w Łodzi z 2012 roku i Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 2015 roku, gdzie wskazano na zasadę równego traktowania ubezpieczonych i obowiązku zgłaszania się do ubezpieczeń społecznych w czasie prowadzenia działalności.
Środowisko nasze ma jednak zastrzeżenia do wprowadzenia nagłych zmian i stosowania ich na podstawie informacji prezesa ZUS.
Brak możliwości ubezpieczenia wstecz stanowić będzie wielki problem dla małej grupy twórców i artystów urodzonych przed 01.01.1949 roku, a także osób urodzonych między 1949 a 1955 rokiem, które przez wiele lat wykonywały swoją działalność wyłącznie na warunkach umowy o dzieło – bez etatu.
Wielu z nich nie mogło wcześniej dopełnić formalności związanych z ubezpieczeniem społecznym.
Zmiany strukturalne w kraju miały wpływ na ich aktywność zawodową, a więc i brak możliwości opłacania składek na bieżąco.
Osoby urodzone przed 1949 rokiem podlegają staremu systemowi emerytalnemu, gdzie warunkiem przyznania świadczenia jest posiadanie stażu: kobiety 20 lat, mężczyźni 25 lat.
W grupie osób urodzonych między rokiem 1949 a 1955, gdzie staż nie jest warunkiem do uzyskania emerytury – znajdują się artyści, czy twórcy, którzy od wielu lat nie mają zleceń ale posiadają już wiek emerytalny, czy za chwilę go osiągną – jednakże nie mają opłaconych składek na ubezpieczenie społeczne.
Brak możliwości ubezpieczenia wstecz pozbawi tę małą liczbę osób prawa do emerytury a w konsekwencji wymusi zasiłki z pomocy społecznej, a więc z pieniędzy podatników.
Wydaje się, że poprzedzeniem wprowadzenia zmian w zakresie ubezpieczeń wstecz dla twórców i artystów na podstawie informacji Prezesa ZUS – powinny być konsultacje z przedstawicielami środowisk twórczych. Te konsultacje mogłyby przybliżyć autorom „trudnych pomysłów” sytuację pewnej grupy osób, które nie wykonują już działalności twórczej, czy artystycznej nie tylko z uwagi na brak zamówień, ale i stanu zdrowia, wieku i niemożliwości przekwalifikowania się oraz uzyskania zatrudnienia na warunkach umowy o pracę.
Dla tej grupy osób prawo do ubezpieczenia wstecz, a więc uzyskanie emerytury, będzie zabezpieczeniem ich egzystencji.
Zapowiedź zmian w zakresie ubezpieczeń twórców wstecz z dniem 01.06.2018 roku – powoduje, że osoby zainteresowane powinny złożyć do Komisji do Spraw Zaopatrzenia Emerytalnego Twórców przy Ministrze Kultury i Dziedzictwa Narodowego – wniosek z dokumentacją o uznanie działalności artystycznej, czy twórczej. Decyzja Komisji będzie podstawą do wystąpienia do Wydziału Ubezpieczeń i Składek ZUS o objęcie ubezpieczeniem wstecz.
Wnioski do Komisji powinny być złożone do 15 kwietnia 2018 roku, gdyż posiedzenie Komisji ma się odbyć 19 kwietnia br., a procedury związane z pracami Komisji i Ubezpieczenia w ZUS trwają około jednego miesiąca.