Ustawa o związkach zawodowych
Rozdział 4 Zakładowa Organizacja Związkowa, art. 27 [Zasady wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych]
1. Ustalanie zasad wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych, w tym podział środków z tego funduszu na poszczególne cele i rodzaje działalności, ustala pracodawca w regulaminie uzgodnionym z
zakładową organizacją związkową.
2. Przyznawanie świadczeń z funduszu, o którym mowa w ust. 1, jest dokonywane w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową.
3. Regulaminy nagród i premiowania są ustalane i zmieniane w uzgodnieniu z zakładową organizacją związkową; dotyczy to również zasad podziału środków na wynagrodzenia dla pracowników zatrudnionych w jednostkach sektora finansów publicznych.
Państwowa Inspekcja Pracy
Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników
w przeliczeniu na pełne etaty. Obowiązek tworzenia funduszu należy oceniać według stanu zatrudnienia na dzień 1 stycznia danego roku.
Pracodawcy prowadzący działalność w formie jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych tworzą fundusz świadczeń
socjalnych bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników.
Środkami zakładowego funduszu świadczeń socjalnych administruje pracodawca. Niewykorzystane środki funduszu w danym roku kalendarzowym przechodzą na rok następny. Środki funduszu należy gromadzić na odrębnym rachunku bankowym. Środki zakładowego funduszu świadczeń socjalnych nie podlegają egzekucji, z wyjątkiem przypadków, gdy egzekucja jest prowadzona w związku z zobowiązaniami funduszu.
Osobami uprawnionymi do korzystania z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych są:
- pracownicy i ich rodziny,
- emeryci i renciści – byli pracownicy i ich rodziny
oraz -
inne osoby, którym pracodawca przyznał w regulaminie prawo korzystania ze świadczeń socjalnych finansowanych z funduszu.
Wyboru między prowadzeniem funduszu a świadczeniem urlopowym dokonują wyłącznie pracodawcy zatrudniający poniżej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty.
Świadczenie urlopowe wypłaca pracodawca raz w roku każdemu pracownikowi korzystającemu w danym roku kalendarzowym z urlopu wypoczynkowego w wymiarze co najmniej 14 kolejnych dni kalendarzowych.
Świadczenie urlopowe:
- nie podlega składce na ubezpieczenie społeczne
pracowników, - ma charakter roszczenia ze stosunku pracy wobec
pracodawcy, -
nie może przekroczyć wysokości odpisu podstawowego
odpowiedniego do rodzaju zatrudnienia, -
jego wysokość wypłacana każdemu pracownikowi
ustalana jest proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy, -
przysługuje pracownikom młodocianym w pełnej
przewidzianej wysokości niezależnie od wymiaru
czasu pracy.
Działalność socjalna obejmuje:
- usługi świadczone przez pracodawców na rzecz
różnych form wypoczynku, - działalność kulturalno-oświatową,
- działalność sportowo-rekreacyjną,
-
opiekę nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, sprawowaną przez dziennego opiekuna lub nianię, w przedszkolach oraz innych formach wychowania przedszkolnego,
- udzielanie pomocy materialnej
– rzeczowej lub finansowej, a także - zwrotną lub bezzwrotną pomoc na cele mieszkaniowe na warunkach
określonych umową.
Wykluczone jest finansowanie świadczeń przyznanych pracownikom w związku z ich zatrudnieniem w określonej firmie, takich jak:
- polisy ubezpieczeniowe,
- zakwaterowanie,
- dowóz do pracy,
- wyżywienie,
- składki na ubezpieczenie społeczne.
(Wyrok Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 1 października
2013 r. III AUa 1313/12)
PYTANIA I ODPOWIEDZI
1. Czy powinna istnieć w zakładzie pracy komisja, w skład której wchodzą reprezentacje poszczególnych związków zawodowych, decydująca o przeznaczeniu środków z Zakładowego Funduszu Świadczeń Socjalnych?
2. Czy istnienie takiej komisji zależy wyłącznie od decyzji dyrektora?
3. Czy istnienie komisji powinno być wpisane do regulaminu ZFŚS przy danym teatrze? Na jakie cele mogą być przeznaczane środki z tego Funduszu? Ustawa nie jest tu do końca precyzyjna. Czy np. możliwe jest finansowanie z ZFŚS spotkań pracowniczych typu wigilia czy Międzynarodowy Dzień Teatru?
4. Jak należy interpretować zapis, że środki z Funduszu mogą być wykorzystane na dofinansowanie świadczeń o charakterze sportowo-rekreacyjnym lub kulturalno-oświatowym? Czy można w związku z tym ze środków funduszu zorganizować imprezę integracyjną na przykład na koniec sezonu?
5. Jeśli pracodawca (dyrektor teatru) chce mimo wszystko organizować tego rodzaju spotkania integrujące, to z jakich środków powinien je finansować?
r.p. Krzysztof Matuszyk:
Ad.1 Ustawa nie przewiduje instytucji komisji, w której skład w chodzą przedstawiciele organizacji związkowych działających u pracodawcy. Natomiast w takim przypadku (więcej niż jeden związek zawodowy), zgodnie z art.30 ust. 5 ustawy o związkach zawodowych, mogą one przedstawić wspólnie uzgodnione stanowisko w terminie 30 dni licząc od dnia
przedstawienia im regulaminu świadczeń socjalnych. W razie braku takiego stanowiska, pracodawca podejmie decyzję po rozpatrzeniu odrębnych stanowisk organizacji związkowych;
Ad.2 Jeżeli zatem istnieje taka komisja, to w mojej ocenie jej byt zależy wyłącznie od woli dyrektora, zaś jej stanowisko nie ma umocowania prawnego i traktować je należy raczej jako „ciało doradcze”, pozbawione kompetencji ustawowych;
Ad.3 Ustawa przewiduje wydatkowanie środków z funduszu na finansowanie działalności socjalnej organizowanej na rzecz osób uprawnionych do korzystania z funduszu, na dofinansowanie zakładowych obiektów socjalnych oraz na tworzenie zakładowych żłobków, klubów dziecięcych, przedszkoli oraz innych form wychowania przedszkolnego.
Przyjmuje się że działalność socjalna pracodawcy to:organizowanie różnych form wypoczynku (np. wczasy, kolonie, obozy, zimowiska, wycieczki), działalności kulturalno-oświatowej (np. bilety wstępu na koncerty, do kina, teatru, oitp.), działalności sportowo-rekreacyjnej (karnety na basen, siłownię, organizowanie zawodów sportowych i gier, w których biorą udział pracownicy i ich rodziny),opieki nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach, udzielania pomocy materialnej – rzeczowej
lub finansowej (zapomogi, pomoc w razie zdarzeń losowych, bony towarowe, paczki dla dzieci itp.).
Mając na uwadze powyższe, z środków ZFŚS nie należy finansować np. imprez które nie mają charakteru wypoczynkowego, sportowo- rekreacyjnego lub kulturalno-oświatowego.
W mojej ocenie wigilia firmowa, jako impreza o innym charakterze nie powinna być zatem finansowana z tego rodzaju środków.
Natomiast udział w Międzynarodowym Dniu Teatru mógłby zostać z tych środków pokryty, o ile jest to oczywiście impreza kulturalna np. wystawiane są tam spektakle teatralne.
Ad.4 Trudno jest odpowiedzieć na to pytanie jednoznacznie. Co do zasady imprezy firmowe trudno jest zaliczyć do wydarzeń o charakterze wypoczynkowym, sportowo-rekreacyjnym czy kulturalno-oświatowym. Być może jednak program takiej imprezy mógłby uzasadniać sfinansowanie jej z majątku ZFŚS. W mojej ocenie jeżeli impreza integracyjna zostanie połączona ze sportem, wypoczynkiem lub kulturą, to może zostać objęta dofinansowaniem.
Ad.5 Jak już zostało wyjaśnione, środki z ZFŚS mogą być wydatkowane na w/w. cele socjalne. Wszelkie inne inicjatywy pracodawca może finansować wyłącznie z własnych środków.
