18 i 19 czerwca w Teatrze Polskim w Warszawie odbyło się sympozjum wieńczące projekt Ogólnopolskiej Konferencji Kultury – wielomiesięcznej debaty polskich środowisk artystycznych ukierunkowanej na diagnozę potrzeb oraz próbę wypracowania rozwiązań odpowiadających na najbardziej palące problemy dotyczące kultury w Polsce.
Poniedziałek, 18 czerwca
Trzecia część paneli dyskusyjnych była poświęcona tematowi instytucji kultury w dialogu z organizatorem. W dyskusji wzięli udział dyrektorzy i przedstawiciele instytucji kultury. W ramach Komisji ds. instytucji powstał roboczy dokument, który porusza kwestie będące póki co poza nowelizacją ustawy o prowadzeniu i organizowaniu działalności kulturalnej.
Autonomia instytucji kultury
Podstawowym fundamentem dla funkcjonowania polskiej kultury i życia artystycznego są Instytucje Kultury.
Instytucja Kultury powinna być autonomiczna we wszystkich obszarach:
- zapisy powinny gwarantować, że organizator wprowadza zmiany / propozycje w porozumieniu z przedstawicielami instytucji kultury.
- Na poziomie samorządowym Instytucje Kultury mają osobowość prawną i powinny być inaczej rozliczane niż budżetówka
- w oparciu o Kodeks Pracy podejmującym decyzje jest dziś wójt samorządowy a nie pracownik
- organizator musi zapewnić stałe środki finansowe na realizowanie programu, aby uniknąć grantozy
- autonomia ma zapewnić spójność i zrozumienie specyfiki funkcjonowania Instytucji Kultury
Nie można także zapomnieć o instytucjach kultury w małych miastach, które również potrzebują honorowania prawa do autonomiczności. Należy stworzyć katalog obowiązków i uprawnień dla instytucji kultury. Dyskusyjne jest co należy dodać do ustawy aby jej nie nadregulować, gdzie jest miejsce na rozwinięcie statutu nadawanego przez organizatora, który będzie uzgodniony z instytucją.
Powoływanie dyrektora instytucji kultury
Rada ds. Artystycznych powinna poruszyć w przygotowanym dokumencie kwestię procedury powoływania dyrektora instytucji kultury. Okres pomiędzy ogłoszeniem wyników konkursu na dyrektora a dniem objęcia przez niego stanowiska powinien wynosić minimum pół roku.
Dyrektor artystyczny powinien być powołany przez organizatora tylko i wyłącznie na wniosek dyrektora administracyjnego (naczelnego).
Czy postulat „pół rocznego okresu przejściowego” powinien sprowadzić się do działań zarówno w dużych jak i małych Instytucjach Kultury? Dyrektorzy chcą aby nowe zarządzanie było szansą na budowanie ścieżki kariery, mobilności, która ułatwi byłym dyrektorom zatrudnienie w innych instytucjach kultury. Dyrektor artystyczny powinien mieć bardziej rozbudowany aparat zdolności managerskich, który wzmocniłby jego pozycję i znaczenie. Minimalny półroczny okres przejściowy jest w porządku zarówno dla małych jak i dużych Instytucji Kultury.
Finansowanie instytucji kultury
W obecnej ustawie jest zapis, że powinnością organizatora jest zapewnienie Instytucji Kultury środków finansowych, jednakże ów zapis nie działa. Zapis ten jest za ogólny. Jeśli w konstytucji nie będzie uregulowań, nie będzie środków na dofinansowanie instytucji kultury.
Należy wprowadzić regulacje, które będą działały:
- wieloletnie plany finansowe prowadzone w perspektywie czasowej
- prawdziwy kontrakt nawiązany pomiędzy organizatorem a dyrektorem (obecne umowy są zbyt ogólne)
- trzeba precyzyjniej określić funkcję instytucji kultury biorąc pod uwagę koszty stałe.
Dodatkowym utrudnieniem są kary za darmową działalność edukacyjną.
Wewnętrzny ustrój instytucji kultury
Funkcje rady pracowniczej powinny być uregulowane w statucie. Należy uwzględnić specyfikę instytucji. Obecne rady pracownicze są martwymi ciałami. Dobrym rozwiązaniem byłoby spotkanie robocze pomiędzy szefem artystycznym a liderami orkiestry. Musimy nadać podmiotowość pracownikom. W chwilach konfliktu rady pracownicze się sprawdzają, ale rady powiernicze już nie. Problemem rad programowych jest też kwestia wyłonienia reprezentacji pracowniczej. Jednakże jeżeli instytucje kultury byłyby współtworzone razem mieszkańcami wtedy rada nie byłaby potrzebna. W ośrodkach kultury należy pracować z ludźmi.
Musimy sformułować zapisy. Zmiana ustawy byłaby zbyt dalekim posunięciem – należy poprawić różnice języka. Jest szereg zagadnień, które muszą być zmienione. Zaciągajmy zobowiązania wobec samorządów. Przeregulowanie ustawy może okazać się gorsze niż punkt wyjścia.